Sh. Axmed C/samad

Markii lugu dhawaaqay heshiiskii dhexmaray Soomaaliya iyo Itoobiya ayaa cabsi iyo qaylodhaan la isla dhexmaray: la ina qabsay iyo la ina qaaday iwm. Mushkilada lala qaylinayo ma heshiiskaa mise wax kale ayaa jira?. Dhab ahaan dunida waa la galaa heshiisyo nooc walba leh: dhaqaale, siyaasad, millatari iwm oo innaga inagu gaar maaha ee waxay ila tahay waxa ina ka cabaadinaya waxaa weeye labo arrimood: 1. dadka ina maamulaya oo aan lugu kalsoonayn xagga daacadnimada iyo xagga aqoonta ama khibrada oo la isleeyahay kii khaa'in ah shilimaan buu dalka siisanayaa, kii daacad ahna aqoon darro ama khibrad la'aan baa wax walba looga saxiixan. 2. Xog-ogaalnimada xaaladda dadka iyo dalku ku sugan yihiin oo la wada ogyahay in aanu jirin dhaqan dowladnimo iyo dhaqan ummadnimo midna ee loo fakarayo, loona dhaqmayo qabiilooyin, gobolo, kooxo iyo qofqof afkooda kaliya u nool. Taas oo la isleeyahay ciddii sharciyad loo siiyo inay dalka soo dhexgasho say doonto ayay ka yeelaysaa. Haddab

Xamar waxaa ku badnaan jirey tuugada dadka jeeb siibta iyo kuwo toorray kula gabbada meelaha jiirooyinka iyo booc-booca ah oo dadka ku baarta. Habeenimo ayuu isaga oo tuugo ka baqaya meel booc-booc ah oo labo xaafadood u dhaxaysa isaga tillabayey. Markiiba waxaa ku soo baxay nin isna meesha maraya oo show isaguna tuugo ka baqaya. Markii ay indhaha isku dhufteen midba kii kale ayuu u qaatay  tuuggii toorrayda ku dhufan lahaa ama ugu yaraan dhici lahaa. Isaga oo u hinqaday inuu cararo ayaa kii kale orod isdhigay. Kolkaas ayuu isaga oo yaaban aayartiisa socday, inj kastoo uu wali tuuggii saxda ahaa u tooghayey. Beryihii dambe ee hubka la helayna waxaa soo kordhay in labo nin oo hubaysan oo mid walba baqayo ay isdilaan iyadoo mid kasta isleeyahay inta aanu xabbadda kugu dhufan adigu kala hormar. Haddana sida muuqata labada maamul ee P/land iyo S/land, iyo dadweynaha soomaaliyeed ee ku kala nool labadaas deegaan waligood kama aanay wadahadal waar horta maxaynu isku haynaa?,

Waxaynu maqaal hore ku soo sheegnay in dalka iyo dadka soomaaliyeed ay ku xiran yihiin xargo badan oo isku murugsan oo isugu jira kuwo ay iyagu shirarkii loo qabanayey isku xirxireen iyo heshiisyo caalami ah oo ay ugu dabran yihiin quruumo ka awood roon. Dabadeed waxaynu isweydiinay maxaa hortaagan in aynu iska furno xargahaan innaga isku keen dabraya ama dadyow kale inoo dabraya?. Qormadaan ayaynu arrintaas ku eegaynaa.   Haddii dad wacyigoodu hooseeyo ama aan iyagu isku kalsoonayn isku dayaan inay shirqoolada iyo siriqda loo dhigay ka baxaan waxaa la galiyaa xasarad, xaalad-abuur iyo mashaakil joogto ah mar kasta oo uu muuqdo fakar xor ah ama isku tashi ama horumar ama la diido waxaan daw ahayn, waana sida ay muddada dheer soomaaliya ku jirtay. Xasaradaha iyo xaalad-abuurka joogtada ah ee soomaali lugu mashquuliyo ama ay iyadu isku mashquuliso waxaa ka mid ah: 1.    Alshabaab ayaa qaraxyo waaweyn samaysay ama magaalooyin qabsatay. Marka xaalad amni oo noo

Hala qarxiyo ama hala toogto ama dagaal ha lugu laayee dadkii soomaaliyeed waxaa ku socda xasuuq joogto ah, dadkii looga fadhiyey inay dabargoyntaas wax ka qabtaana iyagaa dhexdooda isku mashquulsan ee culimadu maxay la aamusan tahay oo la kici weyday?. Dadweynaha soomaaliyeed oo wada muslimiin ah, culimadoodana u haya kalsooni iyo qadarin weyn waxay aaminsan yihiin in culimadu tahay meesha ugu dambaysa oo loo baxsanayo Alle ka dib, waxayna ka filanayaan inay u istaagaan badbaadinta dadkooda iyo wax ka qabashada dhibaatooyinka haysta; sidaa darteed ayay isweydiiyaan mar kasta oo dhib weyn dhoco meeye culimadii?. Ugu horrayn dadkeenu way ku gar leeyihiin booska mudnaanta leh ee ay culimadooda dhigeen iyo kaalinta ay ka filanayaan labadaba, isla markaasna aynu qirno in aysan culimadeenu wada buuxin kaalimihii ku aaddanaa, wixii laga filanayeyna aysan wada qaban gaar ahaan arrimaha waaweyn ee jiritaanka ummadda taabanaya. Intaa ka dib aynu isweydiino nooca uu yahay xilka culimada